Ondergedompeld in een zee van felblauwe en neonroze lichten wanen wij ons in een stripclub in het zuiden van Brooklyn. De setting van de film Anora (2024). Anora, die zichzelf liever Ani noemt, beweegt zich door de ruimte alsof het haar thuis is. Met hoge stiletto’s, glitters in haar haren en een grote portie charme verleidt ze elke man. In contact met haar klanten zien we hoe ze zelfverzekerd grapjes maakt en hier en daar een schouder aanraakt. Toch menen wij heel soms een hint van angst in haar te bekennen, maar of dit daadwerkelijk zo is blijft onbesproken. In deze arena krijgen wij dan ook de eerste introductie tot de vraag die de hele film lang gesteld lijkt te worden: Wie is Anora?

We zien hoe Anora goed verdient als een van de beste strippers van de club en ook plezier haalt uit haar werk. Toch is er iets in haar dat hier geen genoegen mee neemt. Wellicht is het door de kritiek op sekswerk die de maatschappij heeft, misschien is ze oprecht ongelukkig met haar baan. Wat dit is komen we niet te weten. Wanneer Anora een aanbod krijgt van Ivan, de zoon van een Russische oligarch, om betaald een week zijn vriendin te zijn, slaat ze dit niet af. Het sprookje van het meisje dat trouwt met een rijke prins heeft een eind goed al goed wanneer ze halsoverkop trouwen in Las Vegas. Maar Sean Baker neemt hier geen genoegen mee. De regisseur die wij kennen van films als Tangerine (2015), The Florida Project (2017) en Red Rocket (2021) kiest zoals altijd voor een onvoorspelbaar plot. En in hoeverre was het eigenlijk een mooi sprookje? Bovendien weten we wederom Anora’s beweegredenen niet. Is ze met Ivan voor het geld? Voor het plezier? Probeert ze iets te ontvluchten? Of is ze dan toch echt verliefd?

De kijker wordt constant heen en weer gegooid in dit tweede deel van de film, waar niks voor de hand lijkt te liggen. Kille, koele kleuren staan in fel contrast met het warme sprookje waar de kijker zich zo even nog in waande. Het acteerwerk van Mickey Madison, die de hoofdrol vertolkt, is hier puur en rauw. Ze durft te schreeuwen en zich tegelijkertijd kwetsbaar op te stellen. In deze tweede helft ontpopt ze zich dan ook tot een ware moderne superheldin. Helaas schuurt het ergens. Want waarom kiest Baker ervoor om in de scène waar Ani gegijzeld wordt, om de zaal te laten lachen? Ja, de grens opzoeken tussen pijnlijkheid en humor is iets waar Baker koning in is en wat zijn films zo gewaagd maken, zo zagen we bijvoorbeeld in Red Rocket. Echter doet de verhouding tussen de mannelijke regisseur en het vrouwelijk hoofdpersonage scheef aan. Dit komt vooral door positie van Anora, die seksueel misbruik ervaart, waar vervolgens een komische vertaalslag aan gegeven wordt. Tevens bevestigt Baker hier het stereotype van de hysterische vrouw wanneer Ani tevergeefs ‘Rape!’ schreeuwt en er door de humoristische benadering, onder andere door het gebruik van een extreme close up op haar mond, slechts om gelachen kan worden.

Door haar werk weet Anora als geen ander wanneer er grenzen over worden gegaan. Wanneer ze deze grenzen wil bewaken wordt ze niet serieus genomen door de andere personages, maar ook niet door Baker als regisseur. In plaats van in te gaan op haar innerlijke emoties keert de film om naar een haast slapstickachtige humor van hoe klungelig de handlangers die haar vasthouden wel niet zijn. Bovendien bereiken we nooit haar gevoel, doordat er in de cinematografische taal afstand van Anora gehouden wordt. Ondanks dat het draaien met wijde lenzen een stijlkeuze is, die niet los te koppelen lijkt van Bakers handtekening, versterkt dit het ongemakkelijke gevoel en het komische effect. Wat een reflectie op de samenleving had kunnen vormen, over de vrouw die zich niet gehoord voelt, draait hier wederom om de man. Het wringt en voelt ongemakkelijk als we in ons achterhoofd houden dat de film over Anora zou moeten gaan, ze is immers het hoofdpersonage.  Misschien houdt Baker het karakter van Anora wel bewust oppervlakkig, want dat is hoe de maatschappij sekswerk nog al te vaak ziet. Helaas gaan de grappen door en door totdat er een punt komt waarin de vraag wat er in Anora’s binnenwereld omgaat steeds groter wordt en dit begint te frustreren.

We lijken Anora’s innerlijke wereld steeds meer en meer te verliezen, naarmate de film vordert. Toch neemt haar karakter net als het plot wendingen aan, die we niet van haar verwacht hadden. Wie Anora is, komen we misschien nog steeds niet te weten, wel wat haar acties zijn. Wie is Anora? wordt beantwoord door haar handelen, de dingen waar ze van buitenaf op reageert. Wie ze van binnen is blijft een raadsel. Sean Baker speelt met vooroordelen die de samenleving over sekswerkers heeft door haar steeds slimmer en vastberadener te laten handelen. Dit had op een interessante manier doorgezet kunnen worden als Igor, een van de handlangers, niet plotseling een andere kant van hem zou laten zien. Het plot lijkt te sturen naar wat Igor voelt, in plaats van wat Anora beleeft. Als kijker weten we zijn beweegredenen ook niet zeker, maar kunnen hierdoor al veel meer invullen dan de vraagtekens die achterblijven rondom het hoofdpersonage. 

Op de vraag wie Anora is lijkt dus geen duidelijk antwoord te zijn. Ze is Ani de sekswerker, de zus, het kind van een moeder die met haar vriend in Miami zit en bovenal Ivans vrouw. Zoals ze zelf zegt: ‘I’m Ivans fucking wife!’. En daar blijft het bij. De externe factoren bepalen wie zij is. Wat zij voelt, wat haar emoties zijn en wat er in haar omgaat zullen we nooit weten. Zelfs Igor lijkt aan het einde van de film ineens meer diepgang te krijgen dan Anora zelf. Seksisme lijkt hier ten grondslag aan te zijn. Het karakter blijft hierdoor wel open voor eigen interpretatie en misschien is dit wel Bakers kritiek. Wij als kijkers en daarmee als samenleving zullen altijd onze vooroordelen blijven projecteren op sekswerkers lijkt Baker te zeggen. De maatschappij zal altijd een verhaal verzinnen. Ergens voelt dit ook als een sprookje en daarmee te mooi om waar te zijn. Desalniettemin, wie Anora is zullen we niet weten. Haar vergeten zullen we in ieder geval niet.

Geschreven door Fé Baan