‘Onze geschiedenis is ons trauma’ is een van de uitspraken die Kneecap (2024) drijft. Dat de film van Rich Peppiatt een comedy is, lijkt met deze zware woorden onwaarschijnlijk. Toch laat Kneecap ons zowel schaterlachen als reflecteren op het politieke klimaat van nu. Met een grote maatschappelijke betrokkenheid volgen we de opkomst van de gelijknamige band op de voet. Ondanks dat Kneecap fictie is, bestaat de Ierse rapgroep echt en vertolken de drie bandleden zelf de hoofdrollen. Ze zijn niet bang om zichzelf voor gek te zetten voor een groot publiek, zoals één van de bandleden die zichzelf onder pist, om vervolgens knock-out in een garage gevonden te worden door zijn vrouw. Hiermee wordt zowel het komische effect versterkt als dat ze zich kwetsbaar op durven te stellen. 

‘Een land zonder taal is maar een halve natie.’ 

De band rapt in het Iers en vormt hiermee een uitzondering in een tijd waarin er in Ierland meer mensen Pools dan Iers praten. De taal was namelijk na de kolonisatie van Ierland door Engelse kolonisten verboden. Na een turbulente tijd voert Kneecap protest middels hun Ierse rapteksten, onder het mom van ‘Een land zonder taal is maar een halve natie’ en zien we hoe dit hen dit niet makkelijk gemaakt wordt. 

Kneecap neemt zichzelf niet altijd even serieus, waardoor het vermaak de boventoon voert. Desalniettemin durft de film tegelijkertijd ook beladen te zijn. Kneecap kent namelijk een diepe onderliggende laag van de Ierse geschiedenis, die zo ver naar boven komt borrelen als de kijker zelf wil. Dit is een gegeven dat de film enorm toegankelijk maakt voor een breed publiek. 

Lettend op de onderliggende kritiek is Kneecap een film gemaakt voor mensen, die zich onbegrepen voelen door het systeem. Nu ook minderheidsgroepen in Nederland steeds erger bedreigd worden, is de vertoning ervan in ons land enorm relevant. De kritiek op het verdwijnen van de Ierse taal in Kneecap, kent bovendien gelijkenissen met het verdwijnen van taalculturen in Nederland. Neem bijvoorbeeld het Instagramkanaal C’est Mocro, dat dreigt gecensureerd te worden door ons nieuwe kabinet, doordat hun taalgebruik en content niet past binnen de taal die men voor ogen heeft. Kneecap is een film die jongeren hiermee gehoord kan laten voelen in een systeem, waar ouderen alles voor hen bepalen en de touwtjes in handen hebben. 

Met het grijze publiek dat de bioscoopzalen domineert lijkt Kneecap dan ook een frisse tegenhanger te creëren. 

Dat de film inspeelt op de jongere generatie mag duidelijk zijn, naast de boodschap ook in de vorm. Snelle beelden met opzwepende rapmuziek volgen elkaar in hoog tempo op. Het zijn de hoofdingrediënten om Gen Z en hun korte aandachtsboog geboeid te houden. Bovendien kent de cinematografie gelijkenissen met die van hiphop videoclips.

‘Elk gesproken woord is een kogel voor Ierse vrijheid’

Dat Kneecap de kijker graag een spiegel wil voorhouden, komt ook sterk terug in de cinematografische taal. Zo worden er enorm veel shots van reflecties gemaakt, zoals een vervreemdend beeld van een ronde busspiegel. We zouden moeten reflecteren op onze geschiedenis en in het heden hiervan leren, lijken de beelden te willen zeggen. Dat het Ierse volk door kolonisten werd onderdrukt, is tot op de dag van vandaag in andere landen nog steeds te zien. De geschiedenis van Noord-Ierland kent bijvoorbeeld veel parallellen met die van Palestina. De keuze om pro-Palestina symbolen in Kneecap te verwerken, zoals een Keffiyeh en een vlag, zijn daarom niet zomaar gekozen en dragen bij aan het protesterende karakter van de film. ‘Elk gesproken woord is een kogel voor Ierse vrijheid’ is dan ook een uitspraak die gedaan wordt en staat voor demonstratie. 

Kneecap laat naast de mooie kanten van het opkomen voor rechten, ook het politiegeweld en de intimidatie zien die hierbij komen kijken. Hiermee wordt benadrukt hoe zwaar het is om een tegengeluid te bieden in een vastgeroest systeem.

De geschiedenis en de herkomst van de band is dus erg belangrijk. Deze wordt onderstreept door de vader van een van de bandleden, gespeeld door Michael Fassbender, die opkwam voor Iers sprekenden. De willekeurigheid van deze verhaallijn is soms voelbaar door de film heen. Ondanks dat de vader het verdriet en de leegte van het uitsterven van de Ierse taal representeert, wordt de flow van de verhaallijn van de band doorbroken. Vooral omdat we zo meeleven met de personages, kan dit terugkerende uitstapje naar het vaderfiguur niet helemaal geplaatst worden.

Desondanks doet dit niet af aan de rest van de film, waarin de kijker van de ene Ierse pub naar het andere klaslokaal wordt meegesleurd. Kneecap is een film die durft en niet bang is om met conventies te breken en zeker de moeite waard is om te gaan zien.

Geschreven door Fé Baan