Newsflash: vijftig jaar na verschijnen kunt u The Battle of Algiers weer eens op groot scherm bewonderen. Gemaakt in opdracht van de Algerijnse overheid, komt de film over als een verslag van de onrusten in Algiers die uiteindelijk de aanzet vormden tot de Algerijnse onafhankelijkheid van de Franse overheersers. De gebeurtenissen en personages zijn grotendeels gebaseerd op de historische werkelijkheid, op basis van de memoires van een van de grote verzetsstrijders.

Op diverse manieren komt de film over als een verslag van ware gebeurtenissen. Veelvuldig komen wide shots voorbij, die de omgeving in kaart trachten te brengen. Daarnaast wordt er vaak gebruik gemaakt van voice-over vertellingen. Dit betreft meestal instanties die hun visie op de situatie geven, zoals bijvoorbeeld de Algerijnse rebellengroep die een staking afkondigt. De twee vijanden worden getoond tijdens hun overleg achter de schermen. Een van de personages die gevolgd wordt, Ali La Pointe, wordt zelfs geïntroduceerd door een opgelezen politierapport. Ook in het geval van alle karakters wordt objectiviteit nagestreefd. Zij zijn meestal vehikels binnen het grotere verhaal om hen heen: de onafhankelijkheidsstrijd van Algerije.

Via de behandeling van de personages komen we bij de volgende manier waarop de film tracht de historische werkelijkheid getrouw weer te geven. Afgewisseld met de wide shots zijn er vele close-ups en shots van menigtes. Hierdoor wordt de kijker middenin de drukte van de Kasba gezogen. Op het moment dat de terreur aanvangt maakt hij er onderdeel van uit, net als elk naamloos individu in de stroom mensen. Elk personage wordt summier gevolgd. Vaak begint geweld zonder dat men voldoende op de hoogte is van de redenen van dit geweld. De chaos van het gevecht wordt zo een cinematische beleving.

Op deze manier wordt het duidelijk dat de hoofdpersoon niet Ali La Pointe is noch Generaal Philipe Mathieu (die is gebaseerd op meerdere Franse militairen). Het gevecht in Algiers is het verhaal wat wordt verteld. De beleving die de kijker ervaart van dit gevecht laat daardoor beide kanten zien. De strekking is dat de mens in de ban is van een fictie, die het plegen van geweld rechtvaardigt. De Algerijnse onafhankelijkheid is de fictie die leidt tot het opblazen van Franse dansers. Het Franse imperialisme is de fictie die leidt tot dwangarbeid, marteling en schieten op burgers. Dan zien we de Algerijn lijden, dan weer zien wij de generaal als een streng doch rechtvaardig man die zijn tegenstander respecteert.

Nu zou men kunnen stellen dat The Battle of Algiers dus een realistische en objectieve film is. Het idee dat een film realistisch kan zijn is echter een misvatting. Zoals Jean-Luc Godard gezegd schijnt te hebben: “Every edit is a lie”. Film is manipulatie. Elke stijl is een poging een verhaal op een specifieke manier over te brengen op het publiek. In dit geval wordt de beleving van het gevecht overgebracht. Het geeft de illusie van realiteit. De eenvoudigste illustraties zijn de spanning die via de montage wordt opgebouwd tijdens het plaatsen van bommen en die tot uitspatting komt op het moment dat de explosies achter elkaar worden vertoond.

Deze illusie van realiteit houdt de kijker enigszins op afstand. Diepgaande emotionele beleving van de omstandigheden waarin de Algerijnse burgers zich bevinden wordt hiermee uit de weg gegaan. Zo voelt bijvoorbeeld de achtergrondmuziek gecomponeerd door Ennio Morricone niet continu op zijn plaats. Dat The Battle of Algiers als een klassieker wordt gezien kan echter nog steeds gerechtvaardigd worden. De beleving van het gevecht is dermate intens. Wanneer de gevestigde orde op haar grondvesten schudt door de toenemende kracht van de Algerijnse bevolking doet men beseffen dat men leeft.

Geschreven door Sjoerd van Wijk