As I Open My Eyes speelt als een goede vinylplaat die het huis laat swingen op haar grondvesten. Tot de boze buurman binnenloopt en met grof geweld de naald er af slaat. De kras gaat door merg en been en de argeloze feestgangers kijken geschrokken op. De film verhaalt op eenzelfde manier over de rebelse Farah, die zonder acht op de consequenties wil zingen en feesten zoals de meeste coming of age jongeren. De complicatie is dat zij leeft in het Tunesië van 2010, toen dictator Ben Ali nog aan de macht was en Mohamed Bouazizi nog niet de Jasmijnrevolutie had ontketend met zijn actie. Ben Ali’s geheime dienst is de boze buurman die Farah met de harde werkelijkheid in aanraking doet komen.

Farah en haar vrienden van haar band leiden een op het oog zorgeloos leven. Ze zijn begaan met het maken van muziek die gaat over de problemen van Tunesië. Toch moet er veel stiekem gebeuren: repetities, optredens, Farah’s romance met een van de andere bandleden. Het gezeur van Farah’s moeder over haar roekeloosheid vormt de voornaamste ruis op de achtergrond. De vlotte montage en de zwierende camera laten de beelden van hot naar her springen op de geheime feesten en in de levendige kroegen. De overgave aan de muziek blijft zo op de voorgrond. De warme gloed waarin de beelden zijn opgenomen zorgen ervoor dat Farah’s belevingswereld inlevend wordt neergezet. De underground scene van Tunesië lijkt een gezellige boel. En Farah’s moeder moet inderdaad niet zo zeuren.

Echter, het nadeel van deze wijze van portretteren is dat het verhaal al snel mondain gaat aanvoelen. In plaats van specifiek in te zoomen op de problematiek die komt kijken bij het leven onder de oude Tunesische dictatuur lijken deze elementen (bijvoorbeeld de geheime optredens) meer als gedachte achteraf in de film gestopt. Generaliserend gesproken is het verhaal van As I Open My Eyes al vele malen verteld in verschillende contexten. Het had bij wijze van spreken ook in Staphorst kunnen gebeuren.

In dat opzicht is het positief dat de film niet blijft hangen in weer een coming of age verhaal over de rebelse jongere. Na een eerste paar kleine overschrijdingen die oplopen in ernst, onderneemt Farah een politieke daad van verzet als zij tóch gaat zingen terwijl het optreden was afgelast. Het op de achtergrond spelende conflict tussen het jeugdige idealisme van Farah en het volwassen pragmatisme van haar moeder komt naar de voorgrond. Een van de redenen dat haar moeder zo streng was is de angst voor represailles van het regime. Op het moment dat ze Farah wilt laten schuilen in een kleine plaats gaat het mis.

De film verandert nu ook van tempo: het camerawerk wordt wat contemplatiever. De warme gloed van jeugdig optimisme verdwijnt samen met Farah voor een grauwere werkelijkheid. Wij zijn net zo verstoken van antwoorden als de moeder: Farah wordt pas laat na haar verdwijning weer in beeld gebracht. Door de grotere aandacht voor de moeder wordt zij ook menselijker. Waar zij in het wervelende begin vooral als dichtgetikte storingszender in beeld kwam, is nu duidelijk waarom zij zo was. De film was echter sterker geweest als men vanaf het begin haar innerlijke conflict had gezien tussen Farah’s toewijding tot de zangkunst en niet op willen vallen bij het repressieve regime. De schok van Farah’s verdwijning voelt door de tegenstellingen in stijl en verandering van hoofdpersonage aan als een makkelijke truc.

De sobere toon zet zich voort, ook nadat Farah terugkeert van een nare overhoring. Haar joie de vivre is verdwenen. Meest onthullend is de kledingkeuze: van vrolijke felgekleurde jurkjes naar strak zwart. De eerder zo getroebleerde relatie met haar moeder verbetert. Als ze nader tot elkaar komen en voorzichtig starten met zingen is het vooral de boodschap van hoop die overstemt: de jongere, rebelse generatie begrijpt de pragmatische houding van de oudere en vice versa.

Helaas wordt deze boodschap gechargeerd overgebracht in As I Open My Eyes. In het doorsnee coming of age verhaal van het eerste deel wordt de moeder als boeman neergezet. In het tweede gedeelte waar Farah verdwijnt is de moeder juist het tegenovergestelde. Het laatste gedeelte overstijgt de de rest van de film: hier komen beide partijen pas echt nader tot elkaar met alle gecompliceerde emoties van dien. Zoals de kras in de laat zonde is, zo is de abrupte verdwijning zonde van de film. Het interessantste is de nasleep, als de uitpuffende buurman tussen de flabbergasted gasten staat. Precies zo zou de nasleep van Farah’s verdwijning ons mee hebben moeten laten slepen.

Geschreven door Sjoerd van Wijk