Een fictieve documentaire die de making of van een werkelijk bestaande documentaire portretteert; geanimeerd met daarin realistische fragmenten uit de documentaire zelf gemonteerd. Snap jij het nog? Voor Buñuel in the Labyrinth of the Turtles zijn een aantal opmerkelijke keuzes gemaakt, waaruit duidelijk wordt dat het recht wil doen aan Luis Buñuel, filmmaker en meester van het surrealisme, om wie de film draait. Verwijzingen naar elementen van het werk van mede-surrealist Salvador Dalí, met wie hij de film Un Chien Andalou maakte, ontbreken hierin niet. Hallucinaties van Dalí’s creaties verschijnen in grote, geanimeerde waanzin en weerspiegelen Buñuel’s worstelingen om zichzelf constant te bewijzen; zowel aan zijn concurrenten als aan zijn vader.

De documentaire Las Hurdes: tierra sin pan, oftewel Land Without Bread, die Buñuel in 1933 uitbracht, kwam in opspraak door de soms extreme werkwijze die Buñuel toepaste om het gewenste resultaat te kunnen bereiken. Men stelde de vraag in welke mate een filmmaker de situatie naar zijn hand mag zetten, en welke keuzes ethisch kunnen worden verantwoord. Land Without Bread documenteert het bestaan van de bewoners van het Spaanse dorp Las Hurdes, dat wordt getekend door enorme armoede en weinig heeft meegekregen van moderne, westerse ontwikkelingen. Voor dramatisch effect heeft Buñuel bepaalde situaties echter flink aangedikt, of gemanipuleerd om zo het juiste beeld te creëren. Hij ging hiervoor zo ver dat hij meerdere dieren met opzet heeft gedood, zoals een aantal geiten die hij beschoot om hun val van een klif te kunnen filmen.  

Dat Buñuel in the Labyrinth of the Turtles geanimeerd is geeft genoeg ruimte om deze dramatische elementen in volle glorie af te beelden, zonder hierbij dezelfde ethische vraagstukken aan te hoeven halen. Met de richtlijnen en regels die tegenwoordig gelden zou men hier nu zeker niet meer mee wegkomen, waardoor de film subtiel reflecteert op het veranderende filmlandschap waarin niet alleen de film als kunstvorm wordt overwogen, maar ook de mogelijk effecten van het proces waarin de film wordt gemaakt niet achterwege worden gelaten. Het gaat hierbij niet alleen om Buñuel’s omgang met dieren, maar ook de overwegingen om de bewoners van Las Hurdes tot onderwerp te maken, en de keuze hen hierin op een beperkte, selectieve manier af te beelden.

De kijker wordt verleid om te sympathiseren met Buñuel door zijn persoonlijke bewijsdrang te  benadrukken, die is geworteld in de afkeurende houding die zijn vader hem van jongs af aan gaf. Zijn constante drang om goedkeuring te krijgen resulteert in de neiging om de grenzen in zijn creatieve proces te blijven verleggen. Dit resulteert duidelijk in grote frustratie bij zijn partner Ramon Acin, die de film door het winnen van een loterij heeft kunnen financieren. Deze frustraties worden echter bijna alleen als komische factor gebruikt, zeker wanneer ze aan het einde vervagen door de eerste vertoningen van Land Without Bread te presenteren als een succes. Hoewel er wel wordt gehint naar de kritiek die Buñuel heeft gekregen op zijn werkwijze, wordt hij met name afgebeeld als een gepassioneerd filmmaker met een ontembare drang zijn eigen succesverhaal waar te maken. Enige voorkennis van de context waarin Land Without Bread is geproduceerd is hierdoor voor nuance geen overbodige luxe.

Geschreven door Rowan Stol