Voordat er een film is, schrijft men doorgaans een script. Dialoog en beeld behoort elkaar te versterken en een boodschap over te brengen. Manifesto is in zekere zin een film die ook naar dat uitgangspunt handelt, maar verkent van daaruit onontgonnen terrein. De beelden versterken namelijk inderdaad het woord, maar het woord is allesoverheersend. Er is nauwelijks sprake van dialoog, maar vrijwel uitsluitend van het voordragen van manifesten in 13 losse filmpjes van zo’n 10 minuten. Ook de personages zijn hieraan ondergeschikt gemaakt, en de hoofdrol wordt dan ook in elk filmpje gespeeld door  dezelfde actrice: Cate Blanchett.

Deze benadering werkt bijzonder goed. Alhoewel de manifesten worden ingekort, gecombineerd en door elkaar heen gemonteerd, klinken de woorden haast heilig in de schitterende locaties rondom Berlijn waar de films zijn opgenomen. Alhoewel de voordrachten niet allemaal te begrijpen zijn, is het door de betoverende combinatie van beeld en geluid moeilijk je aandacht van die woorden te houden. Dat maakt Manifesto niet zozeer propaganda voor specifieke ideeën als wel een ode aan het idee zelf.

Manifesto is niet zozeer propaganda voor specifieke ideeën als wel een ode aan het idee zelf.

En laten we wel wezen, niets is zo licht ontvlambaar als een idee. Vrijheid in Catalonië, gesloten grenzen, het communistisch ideaal. Het doet mensen zich verenigen, overgaan tot geweld, zich geborgen voelen, het geeft mensen richting, hoop, kracht. Tinder drijft op het idee dat je slechts een swipe verwijdert bent van een leuke date en wat al niet meer. Apple maakt miljardenwinsten door het succesvol marketen van het idee dat ieder nieuw product dat ze maken revolutionair is. Het juist communiceren van een idee laat mensen de meest onvoorstelbare dingen doen, wil ik maar zeggen.

Het manifest lijkt wellicht een archaïsch instituut in tijden waarin media vooral snel en vluchtig moeten zijn, terwijl het door de hoge mate van connectiviteit in het moderne leven juist een zeer grote kans van slagen zou hebben. Het probleem met het manifest is namelijk van oudsher het publieksbereik: hoe verkondig je het aan zoveel mogelijk mensen? Daarvoor moet je het manifest eerst verspreiden, en dat was nog niet zo eenvoudig in een wereld zonder massacommunicatie. Nu we echter eindelijk het internet tot onze beschikking hebben, zouden manifesten welig kunnen tieren. Wellicht is het daarom terecht dat Manifesto een aantal manifesten extra onder de aandacht brengt.

Voor de doorsnee betrokken student is Manifesto een aanrader. De argumentaties over ideeën waar je nog nooit van gehoord hebt zijn diepgaand, zelfs wanneer je zeer bedreven bent in de filosofie. Situationisme, dadaïsme, constructivisme? Maar ook voor mensen die dit wel kennen, zal het verfrissend zijn om ze in deze visuele context te bekijken.

Het probleem met het manifest is van oudsher het publieksbereik.

Regisseur Julian Rosefeldt heeft met Manifesto eerst de wereldsteden over gereisd. Toen was het geen film maar een installatie. Er stonden 13 schermen opgesteld waarop de filmpjes allemaal tegelijkertijd afgespeeld werden. Dat was interessant, omdat er analogieën waren in de opbouw van de voordrachten. Toch is het een artsy drempel om te nemen, naar zo’n installatie gaan, en daarom is het fijn dat Manifesto nu een groter publiek kan bereiken met zoiets banaals als een bioscooprelease. Een ode aan het idee, toegankelijk voor iedereen. Precies zoals het manifest bedoeld was.

Geschreven door Bastiaan Loopstra