Filmmaker Marco Niemeijer portretteert het leven van zijn schoonvader Leo in de documentaire Garden of Life, waarbij de invloed van Alzheimer op Leo’s leven wordt verbeeld vanuit de plek waar hij zich nog het meest zichzelf lijkt te voelen: zijn tuin. Te midden van de grote hoeveelheid blockbusters die in de oploop naar de zomer met grootse en scherpe gebaren de kijker naar de bioscoop probeert te trekken biedt Garden of Life ter contrast een oase van rust. Een stilte die minstens zo scherp en indrukwekkend kan zijn, mits je je kan inleven.

De documentaire schetst een ontroerend beeld van de sluipende invloed van Alzheimer. Als een soort videodagboek volgen we Leo door de seizoenen waarin alles in de tuin als vanzelfsprekend verandert. Maar zo vanzelfsprekend als de natuur zich blijft vernieuwen, zo wanordelijk is de ontwikkeling van zijn Alzheimer voor Leo. De nadruk van de film lijkt dan ook te liggen op het op beeld vangen van de verwarring die Leo voelt, en hoe hij hiermee probeert om te gaan. Leidend is hierin de houvast die hij vindt in de zorg voor zijn tuin. Het geruis van de wind of de stemmetjes van spelende kinderen verderop vormen de soundtrack achter de beelden. Verder is het enkel Leo, zijn tuin, en zijn gedachten.

Het grootste deel van de scenes ziet de kijker Leo ronddwalen in de tuin, waar hij de nodige dingen verplaatst of dode takjes en blaadjes afbreekt. De planten zijn als kinderen, die de ruimte en steun nodig hebben om op te kunnen bloeien. Met liefde vertelt hij over verschillende dingen die hem opvallen of bezighouden in de tuin. Niemeijer stelt daarbij soms enkele gerichte vragen aan Leo over zijn Alzheimer, maar antwoorden erop komen niet. Na een bedachtzame stilte draait Leo het gesprek terug naar een verhaal over de tuin, iets waar hij een zeker antwoord op heeft.

De introspectieve stilte wordt zo nu en dan afgewisseld met reeksen schokkerige vakantiebeelden, waarin Leo’s verwondering van de natuur terugkomt in chaotische, jeugdige snelheid. Een van de beelden toont een groepje mieren die een kruimel proberen te verplaatsen. Leo becommentarieert de bezigheid van de mieren, terwijl zijn vrouw Riet vol bewondering noemt hoe mooi ze het vindt.

Via een voice-over informeert Niemeijer de kijker over gesprekken die buiten de camera om hebben plaatsgevonden, waarin afwisselend instemmende en ontkennende opmerkingen door Leo zijn gemaakt over de beginnende Alzheimer. Hoewel de nadruk er niet op ligt komt ook naar voren hoe moeilijk het is voor Leo’s familie om hem hulp te bieden. Erkenning van het toenemende vergeten is pijnlijk, zeker voor de persoon met de ziekte zelf, en het aannemen van hulp wordt hierdoor lastig. Het probleem dat de Alzheimer vormt wordt niet actief ontkent, maar krijgt moeilijk een plek. De tuin symboliseert dan ook een toevluchtsoort waar alles wel logisch is en waar Leo controle op kan uitoefenen. Vanuit een iets luchtiger perspectief benadrukt Leo’s tuin de cruciale rol van het hebben van een passie in de verschillende stadia van het leven. Hoe het ons uniek maakt en deel wordt van wie we zijn.

De film heeft me gedwongen een paar stappen terug te nemen om te kijken naar de snelheid en vanzelfsprekendheid van het dagelijkse leven; hier moet je je dan ook op instellen als je de film kijkt. De film is subtiel in zijn impact en beperkt zich op een klein stukje van het leven van een persoon met beginnend Alzheimer. Het wordt hierdoor meeslepend in zijn traagheid. Als je je hieraan weet over te geven biedt het een kans om je in te leven en om mee te gaan met Leo in het tempo van zijn gedachten.

Geschreven door Rowan Stol