Hoe houd je je staande ten tijde van een sluimerende politieke crisis? We volgen in Rojo het leven van de succesvolle advocaat Claudio (Darío Grandinetti) in een onbeduidend provinciestadje in het Argentinië van 1975. Zijn leven wordt opgeschud door de komst van een vreemdeling die zijn tafel opeist in een plaatselijk restaurant. Gedurende de film bekruipt je als toeschouwer telkens het gevoel dat Claudio op een splitsing staat in zijn leven. Dat wanneer hij kiest voor het ene pad er geen weg terug meer is. Maar welke beslissing hij ook neemt, niks lijkt daadwerkelijk ingrijpende consequenties te hebben. Gedurende de film lijken alle personages op een glijdende schaal te belanden. Een schaal van morele aftakeling die van kwaad tot erger gaat. Telkens lijken de verkeerde keuzes zonder slag of stoot genomen te worden.

Rojo speelt in op de gemeenschappelijke apathie tijdens de vooravond van de ‘Vuile Oorlog’, een serie Argentijnse, rechtse dictaturen die vanaf 1976 opkwamen. In 1975 werd Argentinië al geplaagd door ontvoeringen, geweld en simpelweg verdwijningen door concurrerende militaire strijdkrachten, die op de rand van een burgeroorlog balanceerden. Rojo slaagt erin die onderhuidse spanningen te vatten in een razendspannende thriller, die bedrieglijk kalm lijkt voort te kabbelen. Volgens regisseur Benjamín Naishtat is de film ‘een portret van een miserabel land’. In Rojo lijkt het abnormale steeds normaler te worden.

De verdwijningen, die zo kenmerkend waren voor de Argentijnse jaren zeventig, zijn ook een centraal thema in de film. Met een beklemmend realisme toont Naishtat de normalisering en straffeloosheid van die verdwijningen. De film opent met een still van een huis waar mensen in en uit lopen met spiegels, stoelen en kasten. Later in het verhaal realiseer je je dat hier óók iemand is verdwenen. Als Claudio een oude vriend opzoekt leert hij dat de dokter het land ontvlucht is. De vrouw van zijn vriend zat namelijk bij de vakbonden, zo leert Claudio van een buurvrouw. Rojo maakt hierin een directe verwijzing naar de massa-arrestatie van activisten en vakbondsleden in Sante Fé in maart 1975. De verstrengeling van fictie en werkelijkheid maakt de kritiek op de Argentijnse recente geschiedenis onontkomelijk.

De kracht van Rojo zit in het sluimerende gevaar; in het gevoel dat de film overbrengt. Alsof een donkere wolk boven je hangt en je niet weet wanneer het onweer losbarst. Rojo is net een collage van het leven onder een dictatuur en belicht de niet-spectaculaire kant ervan, maar juist het onderhuidse, beklemmende en alledaagse. Gedurende de film zit je op het puntje van je stoel, terwijl de grote klappers uit lijken te blijven. Toch dwingt Rojo je complete aandacht af, ook door subliem en beperkt gebruik van (vrijwel enkel klassieke) muziek. Dat Rojo de spanning weet vast te houden is ook omdat het gevaar grotendeels buiten beeld blijft. Geweld is alom aanwezig, maar wordt niet expliciet in beeld gebracht. De precieze afloop van het leven van enkele individuen blijft onbekend. De toeschouwer wordt na een tijdsprong enkel ingelicht over het resultaat: de verdwijning en/of dood.

Rojo toont dat de normalisering van geweld en corruptie zelfs de meest sympathieke burger aantast. Jongeren groeien ermee op en volwassenen zien geen andere uitweg meer. De film maakt indruk door een lokale geschiedenis te vertellen en daarmee ook een universeel trauma te tonen. Constant gevaar en dreiging is ziekmakend voor een mens. De toeschouwer krijgt slechts plukjes informatie waarmee hij een beeld kan vormen van wat gaande is, zoals waarschijnlijk de inwoners van het onderdrukkende politiek regime hetzelfde doen. Het is een tragische realisatie dat deze film slechts de vooravond schetst van een extreem gewelddadige periode die voor Argentinië toen nog moest komen. De ontwrichting van de samenleving is nog niet voltooid, maar de eerste diepe scheuren zijn al duidelijk zichtbaar.

Door Rosa Uijtewaal