Begin december was het 20 jaar geleden dat Amélie de wereld betoverde. Vandaag de dag bewegen er nog steeds vliegtuigen en treinen vol toeristen naar Parijs om de beroemde locaties uit de film te bezoeken. Bij Café des Deux Moulins stoppen talloze mensen om een kopje koffie te drinken (waaronder ikzelf en ja, het is het allemaal waard). In deze tijd van lockdown na lockdown, waarbij het voor sommige mensen voelt alsof het leven stilstaat, zou Amélie een helpende hand kunnen bieden. Zij laat zien dat geluk in het leven heel simpel kan zijn.

Parijs, Montmartre, 1997. Een 23 jarige jongedame brengt koffie rond in Café des Deux Moulins. Haar naam is Amélie Poulain (gespeeld door Audrey Tautou). De opening sequence bestaat uit home video’s waarin we een kijkje in haar jeugd nemen. Hier leren we haar en haar familie al een beetje kennen. De voice-over, editing en het oog voor detail doen me denken aan Wes Anderson films, maar dan met minder symmetrie en een tikkie realistischer. 

Amélie leeft een simpel leven. Ze wordt gelukkig van de kleine dingen: keitjes wegschieten in St. Martin’s Canal, het harde laagje van crème brûlée doorbreken en met haar hand in een zak graan rommelen. Met haar grote ogen let ze op alles om haar heen en haar nieuwsgierigheid inspireert. In de bioscoop buigt ze even naar voren en fluistert ze naar de camera: “I like to look for things no one else catches”.

Op 31 augustus verandert haar leven, wanneer ze hoort dat Prinses Diana is overleden. Achter een plint in haar badkamer vindt ze bij toeval een klein doosje, volgestopt met allerlei herinneringen. Ze besluit om de persoon te gaan vinden die het doosje daar ooit heeft verstopt. Deze persoon blijkt nu een wat oudere meneer te zijn die de herinneringen net even nodig had. Vanaf dat moment besluit ze haar leven te wijden aan het gelukkig maken van andere mensen. Maar blijft ze ook nog aan haar eigen geluk denken? Gelukkig is daar nog Raymon Dufayel, mijn favoriete Amélie karakter en haar schilderende buurman met glazen botten. Met verrekijkers bespieden ze elkaar en proberen ze invloed uit te oefenen op elkaars leven.

Amélie roept een nostalgisch gevoel op en representeert het romantische idee wat mensen van Parijs hebben. Het kleurenpalet – vooral rood, oranje en groen – draagt hieraan bij. De kleuren zijn geïnspireerd op de schilderijen van Braziliaanse artiest Juarez Machado (zoek ze op, ze zijn fantastisch). Ook is er ‘interactie’ tussen de kijker en Amélie, wanneer de fourth wall wordt doorbroken. In een aantal scènes kijkt Amélie plotseling in de camera en maakt lief oogcontact met de kijker. Hierdoor voelt het alsof je iets met haar deelt, wat de kijker dichter bij het personage brengt. Van Amélie wil je een beter mens worden.

Ondanks de passie die vele mensen voor deze film voelen, is er ook kritiek gegeven. Dit komt vooral voort uit de romantisering van Parijs; het zou een te geïdealiseerd beeld geven van de stad. De gebieden van puin, vuil, afval en graffiti zijn bijvoorbeeld digitaal verwijderd zodat de locaties zouden matchen met de fantasierijke vorm van de film. Onder andere door deze techniek voelt het alsof er een tijdframe ontbreekt in Amélie. Er wordt daardoor geen aandacht besteedt aan de sociale situatie waar Parijs zich in de tijd van de release in bevond, wat we bijvoorbeeld zien in de klassieker La Haine (1995). Daarbij vind ik zelf dat de cast diverser had kunnen zijn. Het geïdealiseerde beeld schetst namelijk ook een beeld van witheid als de norm, waar in La Haine twee van de hoofdpersonen een Marokkaanse en West-Afrikaanse afkomst hebben. Ditzelfde kritiek wordt ook gegeven op de Netflix serie Emily in Paris (vooral na seizoen één, in seizoen twee hebben ze er al iets meer op gelet). De serie verbloemt tevens de gebieden van puin en er zijn maar twee karakters van kleur die tevens stereotyperend zijn geschreven.

Echter vind ik dat romantisering tot een zekere hoogte moet kunnen. Soms is het fijn om je voor twee uur en twee minuten even in een andere wereld te vinden, waar kleuren fel en gesatureerd zijn, Yan Tierssen piano speelt en waar geliefden de hele stad door rennen voor elkaar. Een sprookje in een echt bestaande stad. Dit is waar film voor mij om draait; even ontsnappen van hier.

Geschreven door Imke van Haaff