Als je zin hebt in een gezellig avondje uit in goed gezelschap, ga dan niet naar deze film. Maar kijk hem absoluut als je een mooie film wil zien die langzaam onder je huid kruipt en waarvan je achteraf moet bijkomen. Want met Le Grand Cahier laat regisseur János Szász zien dat de verhalen uit de Tweede Wereldoorlog nog steeds de moeite waard zijn om te vertellen.

Zo ook het verhaal van de mooie, dertienjarige tweelingbroertjes Masik en Egyik die in Hongarije opgroeien in een welgesteld gezin waar luxe en verwennerij normaal is. Totdat, tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog, de stad geteisterd wordt door luchtaanvallen en hongersnood en de vader des huizes als officier ten strijde trekt. De moeder van de tweeling kan niet voor ze zorgen en besluit ze te brengen naar haar moeder die op het platteland woont maar met wie ze totaal geen goede relatie heeft. Sterker nog, moeder en dochter hebben elkaar al twintig jaar niet gezien en ‘De Heks’ – zoals ze door de dorpelingen wordt genoemd – wist niet eens van het bestaan van de tweeling af. Maar grootmoeder neemt de kinderen in huis en daar moeten ze iedere dag keihard werken voor hun karige avondmaaltijd. Van hun vader krijgen ze een schrift mee, waarin ze alles wat ze doen en meemaken moeten opschrijven. Zonder bijbehorende gevoelens.

Tot op dit punt in de film besef je dat het vast heel naar is voor de rijke tweeling om elke dag hout te moeten hakken en water te moeten halen terwijl ze thuis alleen maar met hun neus in de boeken zaten. Maar het is meer dan dat: deze kinderen leven in een harde wereld die zelfs volwassenen niet aankunnen, laat staan een dertienjarige tweeling. Dit zie je heel goed op het moment dat de broers in de sneeuw spelen en plotseling een soldaat tegenkomen in het bos die aan het doodvriezen is. De soldaat vraagt ze om eten te halen voor het te laat is en dat doen ze, maar als ze terugkomen, zit de man al als versteend tegen een boom. Dood.

De vreselijke dingen die er gebeuren in de film worden door middel van de vele close-ups aan de kijker opgedrongen. Maar tegelijkertijd weet Szász op een sluimerende manier in beeld te brengen wat oorlog met mensen doet. Want de tweeling beseft dat ze harder moeten worden om te kunnen overleven dus trainen ze zichzelf door elkaar te slaan en te schoppen tot ze bewusteloos raken en gaan ze vier dagen in hongerstaking. Pijn, kou en honger leren ze niet meer te voelen maar ondanks hun verharding is er één ding dat de broertjes nooit aankunnen. En dat is zonder elkaar leven. De symbiose tussen die twee is voelbaar en zichtbaar door de manier waarop ze vaak in slow motion bewegingen naast elkaar lopen. Wat mij betreft zijn die gelijktijdige bewegingen te gekunsteld en geloof ik de tweeling veel meer als ze halverwege de film zeggen: “We zouden doodgaan zonder elkaar”.

En hiermee wordt Le Grand Cahier geen oorlogsfilm maar een film over liefde, diepgewortelde liefde, gehate liefde en familiaire liefde. Of al deze liefdes de oorlog overwinnen? Daarvoor moet je de film toch echt zelf kijken.

Geschreven door Bianca Schrijver