We weten allemaal, of althans hopelijk een beetje, dat de toestand in Mali de afgelopen jaren niet al te best was. Begin 2012 werd Timboektoe ingenomen door moslimextremisten, die al eerder de macht hadden veroverd in andere delen van Mali. In naam van het geloof onderdrukten zij de lokale bevolking met de volgens hen benodigde middelen. Een conflict waar de woestijnstad met haar inwoners, cultuur en schoonheden onder leed. Regisseur Abderragmane Sissako heeft deze toestand in zijn film, Timbuktu, op een lichtelijk absurde, poëtische, doch aangrijpende wijze aan het licht gebracht.

Sissako limiteert zich niet tot het verhaal van de lokale bevolking maar vertelt ook dat van de moslimextremisten. Het leven van de inwoners wordt steeds ondragelijker. Regels volgen elkaar in rap tempo op en de bevolking is gedwongen zich aan het ene na het andere belachelijke verbod te houden. Men moet verplicht kousen dragen, vrouwen moeten gesluierd zijn en handschoenen dragen. Je meer en meer bedekken in een woestijnklimaat. De prachtige muziek die wordt gemaakt in Mali is niet langer toegestaan. Er mag niet eens meer worden gevoetbald. Geen doelloze straatwandelingen. Men mag niet doelloos voor zijn huis zitten. Een stelsel van regels die afdoen aan normale menselijkheid. Maar ongehoorzaamheid komt je duur te staan.

Mensen zetten hun rustige leventjes voort, maar geplaagd door de vraag wat te doen. Sla je op de vlucht, zoals zovelen al gedaan hebben? Of blijf je je verzetten, al kan dat leiden tot je dood?

De meeste moslimextremisten kwamen uit andere landen en beheersten geen Toeareg of Frans, de voertaal van de Malinezen. Meer dan eens blijken ze onzeker van hun zaak en achterliggende gronden. Ze lopen weliswaar met flinke geweren rond en volgen braaf hun bevelen op, maar vastberadenheid missen ze vaak. Hierdoor komen ze eigenlijk over als een stelletje prutsers die soms bijna je medelijden waardig zijn. De film zet niet alleen de inwoners in een slachtofferrol in deze nare toestand, maar laat ook de moslimextremisten in dat licht zien.

Je wordt vermaakt met mooie en rustgevende beelden. Ondanks de aanwezigheid en invloed van de moslimextremisten wordt er af en toe diep van binnen een vredig gevoel in je naar boven gehaald. Dit door middel van bijvoorbeeld de betoverende Malinese muziek, door de bijna onwerkelijke, glad gestreken zandbergen of door een innemende, grote Afrikaanse glimlach. Het is eigenaardig maar ook aangenaam dat een film over deze vreselijke toestand in Mali niet alleen maar deprimerend hoeft te zijn.

Geschreven door Jaëla Arian