Het leven gaat door. Men wordt ouder en de kinderen groeien op. Wat voor de een het einde van een tijdperk is, is voor de ander juist het begin. In Equinox Flower eindigt het ouderschap voor Mr. Hyarama als zijn dochter een nieuw leven start door in het huwelijk te treden.

Ondanks dat Yasujiro Ozu zelf zijn zwart-witte films prefereerde, dient zijn werk in kleur niet te worden onderschat. Equinox Flower, zijn regiedebuut in kleur, behoort dan ook tot zijn betere werk. Zoals de titel, die verwijst naar de Japanse begrafenisbloem Lycoris, doet vermoeden, is de film een tragische expositie van oude tradities die plaats moeten maken voor nieuwe gewoontes.

Het scenario van Kogo Noda en Yasujiro Ozu behandelt voor hen bekende thema’s. Mr Hyarama, een drukbezet zakenman, bemiddelt vaak tussen wanhopige ouders en opstandige jongeren. De ouders leven nog volgens de traditionele Japanse wijze en willen hun dochters uithuwelijken. De jongedames gaan echter mee in de naoorlogse Japanse ontwikkelingen op sociaal-economisch gebied en eisen het recht op zelf te kiezen met wie zij in het huwelijk treden. Ondanks dat Mr. Hyarama altijd de kant van de jongeren kiest blijkt hij toch minder vrijzinnig te zijn als zijn eigen dochter wil trouwen uit liefde. De hieraan ten grondslag liggende tegenstellingen tussen een oud en nieuw Japan en de generatiekloof worden op fraaie wijze uitgewerkt.

Vanaf de grond slaat de camera de karakters gade en brengt hen volledig in beeld. In strakke kaders zitten zij gevangen aan tafel, waar flesjes en servies minutieus staan opgesteld. De druk van sociale waarden die de mensen tot rigide gedragspatronen dwingen dringt zo diep binnen. Met name moeder Kiyoko komt op deze wijze tragisch over. Door de strakke mise-en-scène komt alle focus te liggen op haar gezichtsuitdrukking. Haar beleefde glimlach in de gesprekken met anderen kan niet de melancholie onderdrukken: zij gunt haar kinderen een beter lot in het huwelijk dan zij door uithuwelijking heeft ondergaan. Tegelijkertijd denkt zij toch nog in oudere omgangsvormen: ze moet hopen dat haar man toestemming geeft voor het huwelijk van dochter Setsuko. Het is deze tragische tegenstelling tussen sociale verwachtingen en individuele gevoelens die Ozu’s beeldcompositie zo sterk maken.

Ondanks dat Equinox Flower ogenschijnlijk over een archaïsche vorm van het huwelijk gaat, raakt het universele waarheden over het ouderschap en ouder worden. Zoals in meer van hun films brengen ook hier Noda en Ozu oude schoolvrienden samen die copieuze hoeveelheden sake naar binnen werken. De melancholische ondertoon van de film komt naar boven door de openhartige gesprekken over kinderen. De grauwe kledij en muren contrasteren sterk met de vakkundig geplaatste felgekleurde frisdrankflessen bij Setsuko’s afscheidsmaal. Het jeugdige optimisme dat hier uitstraalt tegenover de oudere gelatenheid over processen die zij niet begrijpen of controleren roept deze melancholie op: deze emoties zijn herkenbaar voor ons allemaal. Het universele gevoel wordt versterkt door de intermezzo’s tussen scènes door, waar gebouwen worden getoond onder begeleiding van melodramatische muziek.

Deze manier van transitie geeft Equinox Flower een sereen gevoel van eeuwige wederkerigheid. Eens was men zelf degene die de wereld in vuur en vlam zou zetten. Maar nieuwe ideeën worden oud en weldra weet men niet beter, gedwongen om volgens de vaste sociale omgangsvormen te handelen. Een nieuwe generatie komt en zet de wereld opnieuw in vuur en vlam, maar begrijpen doet men het niet, vastgeroest als men is. Equinox Flower brengt dit in beeld en creëert zo begrip voor de menselijke conditie. Het kruipt achter de façade van mooie tafels, flesjes en beleefde glimlach en ziet wat mensen werkelijk beweegt.

Geschreven door Sjoerd van Wijk