We kwamen laatst met de LA RIOT-redactie tot de conclusie dat de meeste films die we op onze LA RIOT-avonden vertonen zogenaamde coming of age-films zijn: films waarin de ontwikkeling richting volwassenheid centraal staat, en jonge mensen zichzelf, of de maatschappij, beter leren kennen. Een groot thema is dan ook identiteit: wie ben ik? Wat wil ik?

Ook The Wound is zo’n film. De film van de Zuid-Afrikaanse regisseur John Trengove speelt zich af in the Eastern Cape, Zuid-Afrika, en vertelt het verhaal van de initiatie van een groep jonge Xhosa-jongens. Het volwassenheidsritueel begint met besnijdenis van de jongens door een traditionele dokter, zonder verdoving. De jongens worden ingewijd in de “mannelijkheid”, een proces waar geen vrouwen bij aanwezig zijn. Ze smeren zich in met witte klei, om kwade geesten weg te houden. Na enkele weken van verschillende beproevingen mogen zij zich een echte man noemen. Onder andere Nelson Mandela en Desmund Tutu ondergingen dit ritueel. De hoofdpersoon van the Wound, Xolani, keert jaarlijks terug naar zijn geboortedorp om de jongens te begeleiden, en misschien ook wel om zijn grote jeugdliefde te zien: een man die ook als mentor optreedt. Deze geheime liefde wordt echter niet geaccepteerd in het kamp: op homoseksualiteit rust nog steeds een groot taboe. Homoseksuelen zouden geen echte mannen zijn.

De film heeft geleid tot grote protesten in Zuid-Afrika. Het Zuid-Afrikaanse filmfonds wilde de film niet financieren en veel bioscopen hebben besloten hem überhaupt niet te vertonen. Waarom is deze film zo controversieel?

Allereerst: het inwijdingsritueel is het grote geheim van de Xhosa-cultuur. Hier geldt het principe van “what happens on the mountain, stays on the mountain”. Het is niet de bedoeling dat je iemand over de details van jouw volwassenheidsritueel vertelt. Ook de vrouwen uit de Xhosa-cultuur mogen de geheimen van de “mannelijkheid” van hun echtgenoten en zonen nooit te weten komen.

Ten tweede: regisseur John Trengove is geen onderdeel van de Xhosa-cultuur, is nooit “ingewijd” en is bovendien een witte man. Veel Xhosa vinden daarom dat het niet zijn plaats is om dit verhaal te delen.

Ten derde: op homoseksualiteit rust nog altijd een groot taboe in Zuid-Afrika. Het homohuwelijk werd in Zuid-Afrika al in 2006 ingevoerd. Hiermee waren ze het vijfde land in de wereld, en nog steeds het enige land op het Afrikaanse continent. Dit betekent echter niet dat homoseksualiteit echt geaccepteerd is: er wordt van de Zuid-Afrikaanse grondwet vaak gezegd dat hij eigenlijk té progressief is, en dat het land er helemaal nog niet klaar voor is. Dit heeft veel te maken met de nog steeds aanwezige traditionele cultuur en religie.

Zuid-Afrika wordt ook wel de Rainbow Nation genoemd. Na het afschaffen van de Apartheid in 1994 werd het belangrijkste doel om elke etnische of religieuze groep gelijke rechten toe te kennen. Zo heeft Zuid-Afrika elf officiële talen, verbonden aan verschillende bevolkingsgroepen. IsiXhosa, de taal van de Xhosa, en de gesproken taal in deze film, is hier één van.

Dat al deze culturen en religies in Zuid-Afrika naast elkaar bestaan is heel mooi, maar soms ook moeilijk. Ik vind zelf dat je dat heel goed terugziet in The Wound: het ritueel, met traditionele dans, muziek en kleding, staat in groot contrast met de moderne wereld, die je óók ziet in deze film: in de kleding van de begeleiders, Engels woorden door het IsiXhosa heen, mooie auto’s. De grote vraag die deze film bij mij opriep is dan ook: in hoeverre is het mogelijk om traditionele culturele rituelen te behouden in de moderne tijd? Moeten deze niet ook met de tijd aangepast worden?

door Hannah van Kolfschooten