“I turn my back
ON MANKIND
frost on window pane”

Het heeft even geduurd voordat de wereld weer mocht genieten van een nieuwe Wes Anderson film, maar vier jaar na The Grand Budapest Hotel heeft Anderson een nieuw meesterwerk neergezet: Isle of Dogs. Op het eerste gezicht oogt de film als een animatie voor kinderen, maar als je dieper in het verhaal duikt, zie je dat er veel meer speelt. Echter, wat ook (pijnlijk) duidelijk wordt is hoeveel men nou precies weet van het land van de rijzende zon.

Het verhaal speelt zich af in het Japanse Megasaki, een megalopolis op het Japanse eiland. In Megasaki heerst een zeer besmettelijke hondenziekte, die ook over kan gaan op mensen. Daarom verbant burgemeester Kobayashi alle honden naar Trash Island, een eiland net buiten Megasaki, waar al het afval van de stad wordt verzameld. Om aan het volk te laten zien dat het echt menens is, stuurt Kobayashi z’n eigen hond – Spots –  als eerste naar het eiland. Spots wordt dan bekend als “Dog Zero”. Wie het duidelijk niet eens is met de beslissing is Atari, een ver neefje van Kobayashi. Spots was namelijk de diensthond van Atari. Op een dag steelt Atari een vliegtuigje om zijn hond te gaan zoeken op Trash Island. Op het moment dat Atari op Trash Island aankomt, zijn er al enorm veel honden. Een alfagroep van honden besluit Atari te helpen met zijn zoektocht naar Spots. Echter, een van de honden – Chief – wantrouwt mensen en wilde heel lang Atari niet helpen.

Wie de films van Anderson kent, en in dit geval vooral z’n andere stop-motion film Fantastic Mr. Fox, herkent algauw dat ook in deze film de stijl van hem zeker aanwezig is. Veel symmetrie, snel draaiende pans en oog voor production design. Het zijn de welbekende klassieke Anderson-technieken en daarom wil ik hier niet te lang bij blijven hangen. Ik heb een paar achtergrondverhalen op mijn manier geïnterpreteerd en die zal ik hieronder kort toelichten.

Afwentelen
Een stad produceert feitelijk 24/7 dingen. En met dingen bedoel ik zaken als continue cashflows en banen maar ook onderwijs en nieuwe mensen. Maar wat een stad ook produceert, is afval. Het probleem van afwentelen wordt vrij duidelijk verteld in de film. De stad Megasaki produceert mega veel afval, afval wat niet goed verwerkt kan worden. Daarom wordt het afval maar naar een speciaal aangewezen eiland gebracht en wordt er vervolgens niks mee gedaan.

Ik kon zelf deze link snel leggen met het afwentelprobleem in onze eigen wereld. Zaken zoals afval die wij liever niet in onze eigen omgeving willen hebben, sturen we maar ergens anders naar toe, het liefst ver buiten zicht. Afval gaat in de meeste gevallen naar derdewereldlanden om daar gescheiden te worden. Oude schepen worden bijvoorbeeld in Azië gedemonteerd. Het is vies en gevaarlijk werk, maar iemand moet het doen. In Isle of Dogs wordt niet specifiek verwezen naar dat probleem, maar het is wel zeker zichtbaar.

Racisme
Racisme werd duidelijk als thema naar voren gebracht in de film. De dynastie van Kobayashi zijn feitelijk hondenhaters, zij willen veel liever katten hebben. Om een “legitieme” reden te hebben om de honden te verbannen, was er het hondenvirus ontwikkeld. Ook werd de schuld van de vermissing van Atari gelegd bij de honden. Dat gaf de burgemeester de reden om de honden uit te roeien. De honden werden op Trash Island allemaal verzameld in kampen om uiteindelijk vergast te worden.  

Ook hier kon ik een link snel leggen, in dit geval met de Tweede Wereldoorlog en in het bijzonder Nazi-Duitsland. De honden kunnen worden gezien als de Untermenschen van toen en Kobayashi als Adolf Hitler. Eerst worden de honden verbannen om vervolgens vergast te worden, soortgelijk met de Joden die eerst verbannen worden naar getto’s en concentratiekampen om vervolgens vergast te worden. Anderson doelt niet alleen dat we onze verleden niet moeten vergeten, maar ook op het gevaar van wat er nu op het wereldtoneel speelt.

Cultural appropriation
Een Amerikaan die een film gaat maken over een vreemde cultuur. Dat kan alleen maar fout gaan, zou je denken. Anderson kreeg op dit aspect zowel veel kritiek over zich heen als lof. Critici zeggen dat hij de Japanse cultuur heeft gebruikt ten behoeve van zijn eigen cultuur. Anderson probeerde met de achtergrondverhalen vooral de Verenigde Staten een spiegel voor te houden, maar gebruikte – of in dit geval misbruikte – de Japanse cultuur om een fantasiewereld te bouwen. Dat werd enerzijds wel duidelijk door de Anglo-Japanse woorden die er in de film voorkwamen. Woorden als sitto (van zit) en respektu (van respect) zijn geen echte Japanse woorden. In een artikel van The Atlantic werd anderzijds vermeld dat mensen – van wie hun moedertaal Japans is – het Japans niet eens konden verstaan. Het leek wel of het Japans in de film decoratief werd gebruikt.

Wat mij nog het meest opviel was het concept van de “white saviour”: een blanke persoon die het probleem gaat oplossen in een vreemd land. Tracy Walker, een van de belangrijke spelers van het verhaal, is een blanke Amerikaanse uitwisselingsstudent in Megasaki. Wanneer Atari druk op zoek is naar zijn hond op Trash Island, probeert Tracy de plannen van Kobayashi om de honden uit te roeien te stoppen. Mijn grote vraag is waarom nu ervoor is gekozen om een blanke Amerikaanse uitwisselingsstudent de held van de dag te laten zijn. Dat komt bij mij over als “America has once again saved the day”. Uiteraard heeft haar afkomst een rol gespeeld in een van de achtergrondverhalen (namelijk het thema ‘minderheid’), maar dat achtergrondverhaal had naar mijn mening geen significante rol nodig, in dit geval de held.

Al met al is dit vanzelfsprekend een Anderson-meesterwerk. Het is technisch echt een film zoals je van hem gewend bent. Daarenboven zijn de achtergrondverhalen zeer actueel en kon er eigenlijk bijna geen beter moment voor zijn gekozen om deze film uit te brengen (al was het aan de ene kant misschien fijner geweest om niet 4 jaar te wachten op een Anderson film). Echter, het ging wel ten koste van de echte Japanse cultuur, want die is gebruikt voor Andersons eigen Japanse wereld.

Geschreven door Wayne de Boer.