Het mythische verhaal van Jeanne d’Arc, het tienermeisje dat de Franse troepen aanvoerde in de Honderdjarige Oorlog tegen de Engelsen, vormt al decennialang een inspiratiebron voor schrijvers, schilders en muzikanten. Met de uitvinding van film konden ook cinematische adaptaties van haar legende niet uitblijven. Rond 1900 maakten de pioniers George Meliès en de gebroeders Lumière al korte films over de nationale heldin van Frankrijk en al spoedig werden zij gevolgd door een reeks niet al te onbekende regisseurs zoals Carl Theodor Dreyer, Victor Fleming, Roberto Rossellini, en Robert Bresson.

Hoe kan een contemporaine filmmaker hier nu nog tegen opboksen? Enfant terrible Bruno Dumont kiest daarom met Jeannette voor een geheel originele invulling van het verhaal. Een metal-musical (ja, dat lees je goed) die haar jeugd verbeeldt.

Van schaapsherderinnetje naar krijgsdame
Waar zijn voorgangers vooral de strijd, het daaropvolgende proces en de executie van Jeanne op 19^e-jarige leeftijd vastleggen op beeld, maakt Dumont bewust de keuze om zich te richten op haar voorheen onderbelichte kinder- en vroege tienerjaren. Daarnaast is het fijn om te zien dat er eens daadwerkelijk jonge acteurs gecast zijn om Jeanne te vertolken tijdens deze belangrijke stadia in haar leven. Geen 32-jarige Ingrid Bergman die iemand van half haar leeftijd speelt dus.

De film is opgesplitst in twee delen en opent in het duinlandschap van Domrémy in 1425. Jeanne wordt nog Jeannette genoemd en is een stoer boerenmeisje van 8 dat haar familie helpt met het hoeden van schapen. Ondanks haar jonge leeftijd, zien we dat haar innerlijke drift al wordt aangewakkerd door het leed dat de Engels bezetting haar landgenoten heeft aangedaan. Blijft ze op de boerderij of gaat ze de strijd aan? Tevergeefs bidt ze keer op keer tot God voor verlossing, totdat ze voor het eerst een visioen heeft van de heiligen Margaretha, Catherina en Michaël die haar aansporen de Engelsen te verdrijven en de dauphin Karel VII naar Reims te brengen voor zijn kroning. In het tweede deel beleven we hoe Jeanne ‘’een paar jaar later’’ als vastberaden tiener afscheid neemt van haar familie en zich klaarmaakt te vertrekken om haar missie te vervullen. Dumont brengt met minimalistisch camerawerk en prachtig natuurlijk licht de mentale transformatie van Jeannette als twijfelend schaapsherderinnetje in de duinen naar daadkrachtige Jeanne in beeld.

Onconventionele musical
De focus op Jeannes jeugd is niet de enige ongebruikelijke invalshoek die Dumont neemt. Hij bewerkt de poëtische passages uit het sporadisch opgevoerd theaterstuk Le Mystère de la charité de Jeanne d’Arc (1910) van Charles Péguy tot een vervreemde musical die put uit een divers palet aan muzikale invloeden. Death metal, drum-and-bass, flamenco, electro en middeleeuwse folk passeren tijdens de twee uur allemaal de revue.

Een cast van non-professionele acteurs brengt aandoenlijk op klungelige wijze de zware teksten ten gehore in combinatie ongemakkelijk gechoreografeerde danspassen. Als kijker kost het wel enige tijd om aan deze vervreemding gewend te raken en je te laten meeslepen in het ritme van de film. Het contrast is vooral opvallend in de eerste helft wanneer de 8-jarige Lise Leplat Prudhomme lappen religieuze gedachtespinsels, vol met veel te stijve zinsconstructies voor haar leeftijd, achter elkaar moet opdreunen. Het lijkt af en toe bijna een uit de hand gelopen groep 8 musical, maar de onbevangenheid en sterkte mimiek van de jonge actrice zorgt ervoor dat ze ermee wegkomt.

Gelukkig zijn er ook een aantal momenten die zorgen voor komische opluchting tussen de afmattende teksten van Péguy. Zo zet een synchroon zingende nonnentweeling tijdelijk hun hoofdkap af om eens een goed potje te headbangen, en steelt in het tweede deel van de film de rappende-en-dabbende oom van Jeanne de show.

Verwacht van Jeannette, l’Enfance de Jeanne d’Arc dus geen gelikte historische Hollywoodmusical à la Les Miserables maar stel jezelf open voor een anachronistische arthouse aanpak die op rebelse wijze laat zien hoe Jeanne tot haar overtuigingen is gekomen, en daarmee eindelijk eens afwijkt van het welbekende beeld van haar dat vaak door haar lijden en onfortuinlijke lot wordt bepaald. Niet voor iedereen weggelegd, maar wel verfrissend en uniek.

Eerdere verbeelding van Jeanne d’Arc in de filmgeschiedenis:
1. Jeanne d’Alcy in George Meliès’ Jeanne d’Arc (1900). Hier te bekijken op YouTube.
2. Renée Jeanne Falconetti in Carl Theodor Dreyers The Passion of Joan of Arc (1928).
3. Ingrid Bergman in Victor Flemings Joan of Arc (1948)

Geschreven door Angela Otto