‘We zijn terug, na 70 jaar!’

Het is het eerste verkenningsritje door het afgelegen Bulgaarse platteland. De bouwvakkers hebben zojuist een plek aan een rivier gekoloniseerd en trots de Duitse vlag gehesen. Waarschijnlijk gesteund door EU-subsidies, zal de groep de aankomende weken een waterkrachtcentrale gaan bouwen aan de rand van een slaperig dorp in Zuid-West Bulgarije.

Zoemende krekels, weidse heuvels en meanderende riviertjes. Deze paradijselijke omgeving vormt de achtergrond voor een schouwspel van masculiene dynamieken en mentale krachtmetingen. De broeierige sfeer doet denken aan het beroemde Hollywoodgenre waar de nieuwe film van de Duitse Valeska Grisebach haar titel aan ontleent.

Grisebach is van jongs af aan al geïntrigeerd door de Western. Na elf lange jaren van afwezigheid besluit ze samen met co-producer Maren Ade (Toni Erdmann) de helden van dit genre nader te onderzoeken. Zoals bij eerdere door haar geproduceerde speelfilms haalt ze haar acteurs overal vandaan. Op een paardenmarkt trof Grisebach haar perfecte hedendaagse cowboy. Hoofdrolspeler Meinhard (Meinhard Neumann) belichaamt de spanning tussen de romantische hang naar vrijheid en de zoektocht naar een thuis.

De rest van de acteurs heeft de regisseuse ook van straat geplukt. Met slechts enkele regieaanwijzingen en een minimaal tekstscript heeft ze met Bulgaarse bewoners ter plekke een realistisch en geloofwaardig topstuk gedraaid.

De film staat bol van karakters op zoek naar zowel confrontatie en intimidatie als kameraadschap en intimiteit. De relatie die het meest wordt uitgewerkt is die tussen de zelfredzame, stoïcijnse Meinhard en de achterbakse, arrogante Vincent (Reinhardt Wetrek). Een koude oorlog die zich al vanaf de eerste scènes ontwikkelt en zich verhevigt zodra de bouwactiviteiten door een gebrek aan grind en water worden stopgezet. De bloedhete dagen zonder werkzaamheden duren lang. Om de verveling te bestrijden spenderen de bouwvakkers onder leiding van Vincent hun dagen met bakken in de zon en het drinken van blikken bier. Meinhard zondert zich af van de groep en besteedt zijn middagen in het Bulgaarse dorp. Het wantrouwen van de Duitsers naar Meinhard groeit, de oplopende suspense ontaardt telkens nét niet in een confrontatie.

Het blijft de vraag waarom Meinhard zich zo aan de groep Duitsers onttrekt. Zou het angst zijn toch niet binnen de groep te vallen of voelt hij zich slechts beter dan zijn puberale collega’s?

De Bulgaren reageren aanvankelijk afhoudend, maar Meinhard wordt toch snel opgenomen in de dorpse familiecultuur. Toch blijft hij mysterieus en laat hij weinig los over zijn achtergrond. Hij heeft als soldaat gediend in Afrika en Afghanistan, iets dat tot de verbeelding spreekt bij de Bulgaarse dorpsmannen. Hij benadrukt dat hij nooit een thuis heeft gehad, en dat ook nooit zal hebben.

Ziedaar het aloude thema van de ontheemde cowboy, ditmaal niet aan de overkant van de oceaan maar in de oostelijke uithoeken van Europa. Grisebach levert een prachtige naturelle western, zonder Hollywoodse opsmuk. De referenties naar het huidige vluchtelingenprobleem en de Duitse oorlogsgeschiedenis maken de film af. Het zou spijtig zijn als Grisebach weer elf jaar zou wachten tot een volgende film, dit smaakt naar meer.

Geschreven door Jorryt de Jong