Niet een western van Amerikaanse maak, maar dit keer één uit Zuid-Afrika, zich afspelend in het post-apartheidstijdperk. Met Five Fingers for Marseilleheeft Zuid-Afrikaanse regisseur Michael Matthews furore gemaakt in de internationale filmwereld. Na een goed ontvangen première op het befaamde Toronto Film Festival, hebben verschillende filmdistributeurs over de hele wereld interesse getoond om deze eerste Afrikaanse western naar het witte doek te brengen.

Matthew’s nieuwste film is een vertelling over de Five Fingers, een groep van vijf jongens die in hun jonge jaren samen streden tegen de uitwassen van de apartheid in hun plattelandsdorp Marseilles. Dit begint op een redelijk onschuldige manier: met katapulten en stenen verzetten de jongens zich tegen de witte politiemannen die de zwarte plattelandsbevolking van Marseilles provoceren. Aangestuurd door hoofdpersoon Tau, wordt het voorheen Pietje Bell-achtige gedrag meer en meer gewelddadig.

De film maakt vervolgens een grote tijdssprong. Na een periode van twintig jaar hebben de bijnamen die de jongens elkaar in hun jeugd gaven hun verdere levens gevormd. Verhalenverteller ‘Pastor’ is dorpspastoor geworden. De financieel goed bedeelde ‘Pockets’ heeft het tot burgermeester geschopt. ‘Cockroach’ is nu plaatselijk politieofficier. Tau, ‘The Lion’, heeft twintig jaar vastgezeten en keert na zijn vrijlating terug naar Marseilles. Hij had gehoopt op een rustige terugkomst, maar ziet dat het welbevinden van het plattelandsdorp weer wordt bedreigd: dit keer niet door provocerende politiemannen, maar door gangsterleider ‘The Ghost’ die het bewind van burgermeester Pockets omver probeert te stoten. Het is de groep een lange tijd gelukt afstand te nemen van hun eigen brute verleden, maar nu zien ze zich toch genoodzaakt weer geweld te gebruiken.

Gedurende de hele film blinken de subliem geschoten landschapsbeelden uit. Aantrekkelijke landschappen zijn in het noorden van Zuid-Afrika een gegeven, maar het is een ware kunst om ze vast te leggen met de schoonheid waarmee ze nu op het bioscoopscherm verschijnen. Een goede uitwerking blijkt ook aan de aandacht die is besteed aan het stileren van de acteurs. De kleding is perfect uitgekozen en een waar genot om naar te kijken. De stoffen en stijl, klassiek met Afrikaanse accenten, sluiten naadloos aan bij de uiteenlopende filmkarakters.

Helaas kan Five Fingers for Marseilles zich niet plaatsen in het rijtje western-filmklassiekers. Het scenario is vaak onbedoeld vaag en de film mist een scherpzinnigheid die nodig is het geheel vermakelijk te houden. Een klassieker als The Good, the Bad and the Uglyhaalt een groot deel van zijn entertainende waarde uit de laag van ironie die door de hele film verweven zit. Bij een moderne genregenoot als Tarantino’s The Hateful Eight zorgt een goede hoeveelheid zwartgallige humor dat je tussen al het geweld door geamuseerd kunt blijven kijken. Five Fingers for Marseillesmist deze noodzakelijke toevoeging waardoor de film een ernst over zich heen krijgt die an sich lachverwekkend is.

Toch blijft de film interessant om naar te kijken. Dat de film van Zuid-Afrikaanse maak is speelt daarin een grote rol. Een klassiek genre dat je snel al snel associeert met iets dat alleen door witte acteurs wordt gespeeld, wordt hier eindelijk uit zijn witte comfortzone gehaald. Black Panther haalde de fantasy/actie-film uit zijn witte sleur, Five Fingers for Marseilles doet het met de western, op een prima manier.

Nog te zien op donderdag 23 augustus om 21:15 in Rialto

Geschreven door Jorryt de Jong